วันศุกร์ที่ 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2561

กิจกรรม(Activity) บทที่ 6 แบบจำลองพัฒนาหลักสูตร


1.สืบค้นจากหนังสือหรือในระบบเครือข่ายอินเตอร์เน็ต เรื่อง แบบจำลองการหลักสูตร
ตอบ

           แบบจำลองพัฒนาหลักสูตร


               “แบบจำลอง  (Model) บางแห่งเรียกว่า รูปแบบ โอลิวา เป็นคนแรกที่ใช้คำนี้ในสาขาวิชาการพัฒนาหลักสูตร”  เป็นการนำเสนอภาพความคิดที่ได้จากการวิเคราะห์เชื่อมโยงข้อมูลพื้นฐานที่ใช้ในการพัฒนาหลักสูตร ตั้งแต่เริ่มต้น กระบวนการ และย้อนกลับมาเริ่มต้น เป็นวัฎจักร ซึ่งเป็นรูปแบบที่จำเป็นในการให้บริการในลักษณะของข้อแนะในการปฏิบัติ ซึ่งสามารถพบได้ในเกือบจะทุกแบบของกิจกรรมทางการศึกษา  ในเชิงวิชาชีพแล้วมีแบบจำลองจำนวนมาก  เช่น  แบบจำลองการเรียนการสอน  (models  of  instruction)  แบบจำลองการบริหาร  (models of administration)  แบบจำลองการประเมินผล (models  of  evaluation)  และ แบบจำลองการนิเทศ  (models  of  supervision)  เป็นต้น
              แบบจำลองบางรูปแบบที่พบในวรรณกรรมต่างๆ  บางแบบก็เป็นแบบง่ายๆ บางแบบก็มีความซับซ้อนค่อนข้างมาก  และยิ่งมีความซับซ้อนมากเท่าใดก็ยิ่งมีความใกล้กับความเป็นวิทยาศาสตร์คอมพิวเตอร์มากขึ้นเท่านั้น  บางแบบจำลองใช้แผนภูมิซึ่งประกอบด้วยสี่เหลี่ยมจัตุรัส  กล่อง  วงกลม  สี่เหลี่ยมผืนผ้า  ลูกศรและอื่นๆ  ในสาขาวิชาที่เฉพาะเจาะจง  (เช่น  การบริหาร การเรียนการสอน การนิเทศ  หรือ  การพัฒนาหลักสูตร)  แบบจำลองอาจจะมีความแตกต่างกันบ้าง แต่ส่วนใหญ่จะมีความคล้ายคลึงกัน  โดยที่ความคล้ายคลึงจะมีน้ำหนักมากกว่าแบบจำลองแต่ละแบบดังกล่าวเหล่านี้  บ่อยครั้งจะได้รับการกลั่นกลองและปรับปรุงจากแบบจำลองเดิมที่มีอยู่แล้ว
              อย่างไรก็ตาม  ผู้ใช้หลักสูตรหรือผู้ปฏิบัติหลักสูตร ต้องรับผิดชอบต่อการเลือกใช้แบบจำลองที่มีอยู่แล้วในแต่ละสาขาวิชา และหากไม่ชอบใจก็อาจจะออกแบบจำลองของตนเองขึ้นใหม่ได้ โดยมิได้ปฏิเสธแบบจำลองทั้งหมดที่มีอยู่เดิม และอาจจะนำลำดับและขั้นตอนในแบบจำลองที่มีอยู่นั้นมารวมเข้าด้วยกัน ออกมาเป็นแบบจำลองที่นำไปสู่การปฏิบัติได้แทนที่จะเริ่มใหม่ทั้งหมด
              แบบจำลองทางสาขาวิชาหลักสูตรที่เป็นที่รู้จักกันดี มักจะเรียกชื่อแบบจำลองตามชื่อของผู้ที่นำเสนอความคิดนั้น ๆ ในสาขาวิชาหลักสูตร ได้แก่ ไทเลอร์ (Tyler)  ทาบา (Taba) เซเลอร์และ   อเล็กซานเดอร์ (Saylor and  Alexandder)  วีลเลอร์และนิโคลส์  (Wheeler and Nicholls) วอคเกอร์  (Walker)  สกิลเบค  (Skilbeck)  โอลิวา (Oliva)  และ พรินท์ (Print)

           
2. ศึกษาทำความเข้าใจเพิ่มเติมจาก สุเทพ อ่วมเจริญ การพัฒนาหลักสูตร : ทฤษฎีและการปฏิบัติ  “ การพัฒนาหลักสูตร : แบบจำลองการหลักสูตร
ตอบ
แบบจำลองการพัฒนาหลักสูตร
                  จากการศึกษาแบบจำลองการพัฒนาหลักสูตรของนักพัฒนาหลักสูตรทั้งในประเทศและต่างประเทศ พบว่าแนวคิดของแต่ละบุคคลมีองค์ประกอบอยู่ในแนวคิดที่คล้ายคลึงกัน แต่ละแบบจำลองเน้นให้หลักสูตรครอบคลุมถึงความหลากหลายของการจัดการศึกษา ในที่นี้จะขอสรุปแบบจำลองการพัฒนาหลักสูตรตามแนวคิดของ Tyle/ Saylor, Alexander and  Lewis/ Oliva / วิชัย วงษ์ใหญ่ และ SU Model ดังนี้

1.แบบจำลองการพัฒนาหลักสูตรของ Tyler ถือเป็นต้นแบบของการพัฒนาหลักสูตร
ขั้นที่ ศึกษาจากแหล่งข้อมูลทั้งด้านสังคม เนื้อหา และผู้เรียน เพื่อวิเคราะห์ข้อมูลให้เชื่อมโยงกับความต้องการและความสนใจของผู้เรียน
ขั้นที่ นำจุดประสงค์มาวิเคราะห์ร่วมกับข้อมูลสังคมและข้อมูลจากชุมชนท้องถิ่น รวมถึงนำเนื้อหา สาระหลักวิชามาวิเคราะห์ร่วมด้วยเพื่อกำหนดวัตถุประสงค์(ฉบับร่าง)
ขั้นที่ กลั่นกรองวัตถุประสงค์โดยใช้ข้อมูลจากปรัชญาสังคมและปรัชญาการศึกษาของโรงเรียน รวมถึงกลั่นกรองด้วยพื้นฐานทางจิตวิทยา
ขั้นที่ 4 การเลือกประสบการณ์การเรียนรู้
ขั้นที่ การจัดระบบโครงสร้างประสบการณ์การเรียนรู้
ขั้นที่ 6 การประเมินผลการเรียนรู้
สำหรับประสบการณ์การเรียนรู้ในความหมายของข้าพเจ้า คือ การจัดกิจกรรมการเรียนการสอนทั้งในห้องเรียนและนอกห้องเรียนที่ช่วยให้ผู้เรียนสามารถพัฒนาศักยภาพด้านต่างๆ ของตนเอง

2.แบบจำลองการพัฒนาหลักสูตรของ Saylor, Alexander and Lewis ซึ่งประกอบด้วย ขั้นตอน
ขั้นที่ กำหนดจุดหมาย (Goal) วัตถุประสงค์ (objectives) และขอบข่ายที่ต้องการพัฒนา (Domain) พิจารณาจากตัวแปรภายนอก เช่น ผลการศึกษาจากการวิจัย กฎหมาย สมาคมวิชาชีพ นโยบายรัฐ และต้องคำนึงถึงพื้นฐานด้านสังคม ผู้เรียน และความรู้
ขั้นที่ การออกแบบหลักสูตร ระบุวัน เวลา และวิธีการในการจัดกระบวนการเรียนรู้ ซึ่งต้องคำนึงถึง ธรรมชาติของวิชา สถาบันที่เกี่ยวข้องกับความต้องการและความสนใจของผู้เรียน
ขั้นที่ 3 การนำหลักสูตรไปใช้ ผู้สอนจะเลือกวิธีการสอนที่ช่วยให้ผู้เรียนสามารถบรรลุวัตถุประสงค์ได้
ขั้นที่ 4 การประเมินหลักสูตร โดยใช้เทคนิคผสมผสาน ทั้งประเมินจุดเด่นและจุดด้อยของระบบการศึกษาของทั้งหมดโรงเรียน ซึ่งเน้นไปที่ ส่วนได้แก่ 1.การประเมินการใช้หลักสูตรทั้งโรงเรียน จะประเมินเป้าหมาย วัตถุประสงค์ จุดประสงค์การเรียน ประสิทธิภาพและผลสัมฤทธิ์ในการจัดการเรียนการสอน 2. การประเมินหลักสูตรทั้งระบบ ตั้งแต่ออกแบบ นำหลักสูตรไปใช้ เพื่อให้ได้ข้อมูลย้อนกลับว่าหลักสูตรมีประสิทธิภาพเพียงใด

3. แบบจำลองการพัฒนาหลักสูตรของ Oliva แสดงถึงความสัมพันธ์ของหลักสูตรและการเรียนการสอนเป็น 12 ขั้นตอน ดังนี้
ขั้นที่  1 แสดงจุดหมายของการศึกษา โดยศึกษาจากความต้องการจำเป็นของผู้เรียนและสังคม อาศัยหลักปรัชญา และจิตวิทยา ซึ่งจะคล้ายคลึงกันกับขั้นกลั่นกรองของ Tyler  
ขั้นที่  2 วิเคราะห์ความต้องการจำเป็นของผู้เรียนและชุมชนที่โรงเรียนตั้งอยู่ แล้วกลั่นกรองให้ได้เป้าหมาย และจุดม่งหมายเฉพาะของหลักสูตร รวมถึงเนื้อหาที่จะนำมาสอน
ขั้นที่  3-4 กำหนดวัตถุประสงค์จากข้อมูลข้างต้น
ขั้นที่  5 วางนโยบาย และจัดโครงสร้างการบริหารหลักสูตร เพื่อจัดการหลักสูตรและนำหลักสูตรไปใช้
ขั้นที่  6-7 ระบุความแตกต่างของ จุดหมายของการเรียนการสอน และวัตถุประสงค์ของรายวิชาในแต่ละระดับการศึกษา
ขั้นที่  8 ผู้สอนเลือกวิธีการสอนเพื่อนำไปใช้ในห้องเรียน
ขั้นที่  9 เลือกเทคนิคการประเมินผลสัมฤทธิ์ของผู้เรียน
ขั้นที่  10 จัดกิจกรรมการเรียนการสอนตามแผนที่วางไว้
ขั้นที่  11 เก็บรวบรวมข้อมูลประเมินผลการเรียนการสอน
ขั้นที่ 12 ประเมินหลักสูตรทั้งระบบ
ซึ่งแบบจำลองการพัฒนาหลักสูตรของ Oliva นี้จะมีการให้ข้อมูลย้อนกลับซึ่งทำให้เห็นว่าหลักสูตรมีการพัฒนาอยู่ตลอดเวลา

4. แบบจำลองการพัฒนาหลักสูตรของวิชัย วงษ์ใหญ่ มีชื่อว่า แบบจำลองการพัฒนาหลักสูตรแบบครบวงจร (Integrated Curriculum Development) ประกอบด้วย ส่วน คือ ระบบร่างหลักสูตร ระบบการใช้หลักสูตร และระบบการประเมินหลักสูตร โดยจะมีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ และวิชัย วงษ์ใหญ่ ยังได้ให้รูปแบบและขั้นตอนการพัฒนาหลักสูตรและการสอนตามกรอบมาตรฐานคุณวุฒิระดับอุดมศึกษาแห่งชาติพ.ศ.2552 โดยให้ขั้นตอนไว้ดังนี้
ขั้นที่ นักพัฒนาหลักสูตรใช้พื้นฐานข้อมูลด้านสังคมและปรึกษากับผู้เชี่ยวชาญในแต่ละสาขาวิชามากำหนดจุดมุ่งหมาย หลักการและโครงสร้าง และออกแบบหลักสูตรขึ้นมา
ขั้นที่ ยกร่างเนื้อหาสาระ ประสบการณ์ หน่วยการเรียน และรายวิชา โดยนักพัฒนาหลักสูตรและผู้เชี่ยวชาญสาขาวิชา จะกำหนดผลการเรียนรู้ จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม วางแผนการสอน ทำบันทึกการสอน ทำสื่อการสอน และจัดกิจกรรมการสอนรายกลุ่มหรือบุคคล
ขั้นที่ ทดลองใช้หลักสูตรในสถานศึกษานำร่อง
ขั้นที่ อบรมบุคลากรทางการศึกษาทุกระดับให้เข้าใจหลักสูตรใหม่ และประชาสัมพันธ์ให้ผู้เกี่ยวข้องทราบ
ขั้นที่ 5 ปฏิบัติการสอน ใช้หลักสูตรก่อนการประกาศใช้ โดยในขั้นนี้จะแบ่งย่อยได้อีก 4 ขั้นตอนได้แก่ 1. แปลงหลักสูตรไปสู่การสอน ถือเป็นการจัดทำเครื่องมือ และอุปกรณ์ต่างๆที่จะนำไปใช้ในการเรียนการสอน2. ผู้บริหารจัดเตรียมบุคลากร เครื่องมือ และแหล่งการเรียนรู้ 3. ผู้สอนจัดการเรียนการสอน 4. ประเมินผลการเรียนรู้ และประเมินหลักสูตร
                สุเทพ อ่วมเจริญ (2557: 22) ได้กล่าวถึงความสัมพันธ์ระหว่างขั้นตอนในรูปแบบของวิธีการเชิงระบบ และระบบการพัฒนาหลักสูตรแบบลิเนียโมเดลได้เป็น ระบบ คือ มิติด้านหลักสูตร เพื่อต้องการทราบว่าจะสอนอะไร ซึ่งจะกำหนดจุดประสงค์และสาระมาตรฐาน และ มิติด้านการสอนเพื่อต้องการทราบว่าจะสอนอย่างไร ซึ่งจะกำหนดการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ และการประเมินผล

5. แบบจำลองการพัฒนาหลักสูตร SU Model

                สุเทพ อ่วมเจริญ (2557: 23) ได้ประมวลผลจากแนวคิดของนักพัฒนาหลักสูตรทั้งต่างประเทศและในไทย ร่วมกับการศึกษางานวิจัยและประสบการณ์การสอนในสถาบันอุดมศึกษา ได้มโนทัศน์ที่เป็นแบบจำลองการพัฒนาหลักสูตร SU Model ประกอบด้วย 4  ขั้นตอน  ดังภาพประกอบ

ที่มาสุเทพ อ่วมเจริญ (2557: 23)

ขั้นตอนที่ 1  การวางแผนหลักสูตร (Curriculum Planning) จะสอดคล้องกับ คำถามข้อที่ 1 ของ Tyler ที่ว่าจุดมุ่งหมายอะไรบ้างในการศึกษาที่โรงเรียนต้องแสวงหา นักพัฒนาหลักสูตรต้องคำนึงถึงเป้าหมายหลักสูตรที่เน้นด้านความรู้ ด้านผู้เรียน และด้านสังคม โดยต้องอาศัยพื้นฐานที่สำคัญด้านต่างๆในการพัฒนาหลักสูตร ทั้งพื้นฐานด้านปรัชญา พื้นฐานด้านจิตวิทยา และพื้นฐานด้านสังคมและวัฒนธรรม และอาจมีพื้นฐานด้านอื่นๆ เพิ่มเติม เช่น พื้นฐานด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี นอกกจากนี้นักพัฒนาหลักสูตรต้องศึกษาประเด็นต่างๆ เพื่อนำมาร่วมใช้ในการวางแผนหลักสูตรทั้งในเรื่องของ สี่เสาหลักการศึกษา/ ทักษะเพื่อการดำรงชีวิตของคนในศตวรรษที่ 21/ พื้นฐานการพัฒนาหลักสูตรด้านปรัชญา ด้านจิตวิทยา และด้านสังคม/ การศึกษามาตรฐานสากล/ และการวางแผนสำหรับผู้เรียนทุกคน (Developed planning for all learners: PAL)โดย Grace Meo ซึ่งแผนนี้อยู่บนฐานของแนวคิดการออกแบบสากลเพื่อการเรียนรู้ (Universal Design for learning: UDL) สำหรับผลลัพธ์ของขั้นตอนนี้คือ วิสัยทัศน์ของหลักสูตร

ขั้นตอนที่ 2  การออกแบบหลักสูตร (Curriculum Design) จะสอดคล้องกับคำถามข้อที่ 2 ของ Tyler ที่ว่าประสบการณ์การศึกษาอะไรบ้างที่โรงเรียนควรจัด เพื่อให้บรรลุจุดมุ่งหมายในการจัดการศึกษา ซึ่งการออกแบบหลักสูตรจะเกี่ยวข้องกับการกำหนดจุดมุ่งหมายและจุดประสงค์ของหลักสูตร นำไปสู่การจัดเนื้อหาสาระ เพื่อช่วยให้ผู้สอนเลือกและจัดกิจกรรมการเรียนการสอนให้เหมาะสม และรวมไปถึงการประเมินผลด้วย โดยนักพัฒนาหลักสูตรต้องศึกษาประเด็นต่างๆ เพื่อนำมาร่วมใช้ในการออกแบบหลักสูตรทั้งในเรื่องของ World Class Education/  โมเดลต้นแบบเชิงวัตถุประสงค์ / รูปแบบการออกแบบหลักสูตรเน้นเนื้อหาวิชา  เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ และเน้นปัญหาสังคมเป็นสำคัญแนวคิดการออกแบบหลักสูตรที่ส่งเสริมความเป็นเลิศของผู้เรียนและผู้สอน ม.กริฟฟิธ/หลักการออกแบบหลักสูตร ประการของสก๊อตแลนต์การปรับปรุงโมเดลโดยฮิลดา ทาบาการออกแบบหลักสูตรแบบ Backward Design/ การออกแบบหลักสูตรรายวิชา ตามแนวคิดของเวสมินส์เตอร์ เอ็กเชงจ์ มหาวิทยาลัยเวสมินเตอร์ / การออกแบบหลักสูตรด้วยแนวคิดวัตถุประสงค์เป็นพื้นฐาน สำหรับผลลัพธ์ของขั้นตอนนี้คือ พันธกิจของหลักสูตร
ขั้นตอนที่ 3  การจัดการหลักสูตร (Curriculum Organizationจะสอดคล้องกับคำถามข้อที่ 3 ของ Tyler ที่ว่า จัดประสบการณ์การเรียนรู้อย่างไรให้มีประสิทธิภาพซึ่งรวมถึงการบริหารจัดการหลักสูตรและการจัดการเรียนรู้ และยังรวมไปถึงการนิเทศการศึกษา และการนิเทศการสอน โดยนักพัฒนาหลักสูตรต้องศึกษาประเด็นต่างๆ เพื่อนำมาร่วมใช้ในการจัดการหลักสูตรทั้งในเรื่องของ แนวคิดการจัดระบบหลักสูตรที่ดีตามแนวคิดของออร์นสไตน์และฮันกิน และเฮนสัน/  ทฤษฏีการเรียนรู้ของบลูมและทฤษฏีการเรียนรู้กลุ่มพฤติกรรมนิยม ปัญญานิยม มนุษย์นิยม และสร้างสรรค์นิยมแนวคิดการออกแบบการเรียนการสอนตามแบบจำลอง ADDIE / หลักการเบื้องต้นวิธีการสอนที่ได้ผลของมาซาโน/ การเรียนรู้แบบสร้างองค์ความรู้ด้วยตนเองการเรียนการสอนและกระบวนการเรียนรู้ด้วยแบบจำลอง John Biggs’ 3-P Model สำหรับผลลัพธ์ของขั้นตอนนี้คือ แผนการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน
ขั้นตอนที่ 4  การประเมินหลักสูตร (Curriculum Evaluation) จะสอดคล้องกับคำถามข้อที่ 4 ของ Tyler ที่ว่า ประเมินประสิทธิผลของประสบการณ์ในการเรียนอย่างไร โดยจะมีทั้งการประเมินทั้งระบบหลักสูตร และประเมินผลการเรียนรู้ตามหลักสูตร โดยนักพัฒนาหลักสูตรต้องศึกษาประเด็นต่างๆ เพื่อนำมาร่วมใช้ในการประเมินหลักสูตรทั้งในเรื่องของ แนวคิดการประเมินหลักสูตรแบบประเมินหลักสูตรCIPP/ การประเมินการเรียนรู้ตามหลักสูตร CBA/ การกำหนดเกณฑ์การประเมินการเรียนรู้โดยใช้ SOLO Taxonomy  สำหรับผลลัพธ์ของขั้นการประเมินในมิติด้านการเรียนการสอนคือ แผนการประเมินหลักสูตร


3.แลกเปลี่ยนแนวคิดกับเพื่อนนักศึกษา หรือผู้รู้ จากคำกล่าวที่ว่า แบบจำลองในการพัฒนาหลักสูตร มีพื้นฐานมาจากแบบจำลองเชิงเหตุผลของไทเลอร์ ท่านเห็นด้วยหรือไม่ อย่างไร
ตอบ 


ที่มา:สุเทพ อ่วมเจริญ. (2557). การพัฒนาหลักสูตร: ทฤษฏีและการปฏิบัติ (พิมพ์ครั้งที่ 6). คณะศึกษา                  ศาสตร์มหาวิทยาลัยศิลปากร

           



ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น